مروری بر جنبه های مختلف گیاه دارویی گزنه Urtica dioica L و یافته های تحقیقات نوین

 سابقه و هدف: گزنه با نام علمی Urtica dioica L.، از تیره Urticaceae، گیاه چند ساله علفی گلدار است که ارزش غذایی و دارویی بالایی داشته و مدت های مدیدی است که از برگ گزنه به عنوان دارو در درمان آرتروز استفاده می شود. به طور سنتی نیز از برگ گزنه برای درمان بیماری های مختلف نظیر نقرس، ریزش مو، خونریزی های ملایم استفاده می شود، گرچه آزمایش های بالینی تأیید کننده ای برای آنها وجود ندارد. ساقه های گزنه هم استفاده دارویی زیادی دارد و لیکن ریشه گزنه دیورتیک بوده و مسکن مشکلات پروستات می باشد. این مقاله به مرور جنبه های مختلف و یافته های تحقیقات نوین این گیاه دارویی پرداخته است. مواد و روشها: در این مقاله با استفاده از پایگاه های اطلاعاتی اینترنتی iranmedex.com، sid.ir، pubmed.gov و sciencedirect.com، مقالاتی که در مورد جنبه های مختلف گیاه دارویی گزنه تا سال 2011 میلادی ارایه شده بود، با استفاده از واژه های کلیدی گزنه، اثر درمانی، گیاهان دارویی بررسی گردید.  یافته ها: یافته ها حاکی از آن است که گزنه از دوران ما قبل تاریخ وجود داشـته و مردم آن زمان از آن برای تــغذیه استفاده می‌کردند و از خواص درمانی آن خبر داشتند. گزنه دارای گونه های متعددی (45-30گونه) است (7)، ولی سه گونه عمده آن که از نظر دارویی مورد توجه هستند و در ایران نیز یافت می‌شوند، عبارت از: گـزنه درشت U. dioica L.، گزنه کوچک U. urens L. و گزنه یونانی U. pilulifera L. هستند. نتیجه گیری: از این گیاه، چه به صورت استعمال داخلی و چه به صورت استعمال خارجی، به عنوان درمان کمکی برای دیابت، هیپرپلازی پروستات، تورم، روماتیسم، آرتروز، فشارخون و آلرژی استفاده می شود. البته گزارشات علمی متناقضی در خصوص اثرات کاهش دهنده گلوکز خون، توسط گیاه گزنه وجود دارد. بنابراین جهت تعیین دقیق مکانیسم عمل و اثرات جانبی این گیاه دارویی در درمان دیابت، مطالعات بیشتری مورد نیاز می باشد.